Testi dall'Etica
su Dio, il mondo e l'uomo
Baruch Spinoza
le prime definizioni
I. Per causam sui intelligo id, cuius essentia involvit existentiam, sive id, cuius natura non potest concipi, nisi existens.
II. Ea res dicitur in suo genere finita, quae alia ejusdem naturae terminari potest. Ex. gr. corpus dicitur finitum, quia aliud semper majus concipimus. Sic cogitatio alia cogitatione terminatur. At corpus non terminatur cogitatione, nec cogitatio corpore.
III. Per substantiam intelligo id, quod in se est, et per se concipitur: hoc est id, cujus conceptus non indiget conceptu alterius rei, a quo formari debeat.
IV. Per attributum intelligo id, quod intellectus de substantia percipit, tanquam ejusdem essentiam constituens.
V. Per modum intelligo substantiae affectiones, sive id, quod in alio est, per quod etiam concipitur.
VI. Per Deum intelligo ens absolute infinitum, hoc est, substantiam constantem infinitis attributis, quorum unumquodque aeternam, et infinitam essentiam exprimit.
Dio e il mondo
Quicquid est, in Deo est, et nihil sine Deo esse, neque concipi potest. (Ethica, I, pr. XV)
Ex necessitate divinae naturae, infinita infinitis modis (hoc est, omnia, quae sub intellectum infinitum cadere possunt) sequi debent.(Ethica, I, pr. XVI)
Deus ex solis suae naturae legibus, et a nemine coactus agit.(Ethica, I, pr. XVII)
Deus est omnium rerum causa immanens, non vero transiens. (Ethica, I, pr. XVIII)
In rerum natura nullum datur contingens, sed omnia ex necessitate divinae naturae determinata sunt ad certo modo existendum, et operandum.(Ethica, I, pr. XXIX)
la mente e la volontà
In Mente nulla datur volitio, sive affirmatio, et negatio praeter illam, quam idea, quatenus idea est, involvit. (Ethica, II, pr. XLIX)
passioni, libertà e virtù
Ex virtute absolute agere nihil aliud in nobis est, quam ex ductu rationis agere, vivere, suum esse conservare (haec tria idem significant), idque ex fundamento proprium utile quaerendi.(Ethica, IV, pr. XXIV)
Homo liber de nulla re minus, quam de morte cogitat, et ejus sapientia non mortis, sed vitae meditatio est.(Ethica, IV, pr. LXVII)
Mentis Amor intellectualis erga Deum est ipse Dei Amor, quo Deus se ipsum amat, non quatenus infinitus est, sed quatenus per essentiam humanae Mentis, sub specie aeternitatis consideratam, explicari potest, hoc est, Mentis erga Deum Amor intellectualis pars est infiniti amoris, quo Deus se ipsum amat.(Ethica, V, pr. XXXVI)
